* Nguồn gốc

– Nhiên Đăng nghĩa là ngọn đèn tự cháy trong tự nhiên. Cổ Phật là vị Phật có từ thời rất xa xưa.
– Đức Nhiên Đăng Cổ Phật là một trong những hóa thân thị hiện hình tướng đầu tiên của khối ánh sáng trọn lành vi diệu cội Đạo, khởi nguyên của vạn loại, vạn linh nên mới có tôn danh như thế.

– Các tôn danh của Ngài:
Nhiên Đăng Cổ Phật, Nhiên Đăng Đạo Nhân, Hỗn Độn Tôn Sư, Đính Quang Phật, Đính Quang Như Lai, Nhiên Đăng Phật.

* Hình dạng và tính chất đặc trưng

– Ngài thường thị hiện thân ảnh nam nhân dạng với gương mặt thanh thoát trẻ trung, khoảng chừng hơn ba mươi tuổi, đầu tóc búi cao thành quả đào trên đỉnh đầu gọn gàng.
– Toàn thân khoác đạo bào màu trắng, trên tay cầm xâu chuỗi từ bi và một chiếc chuông đồng nhỏ tròn giống như chiếc bát.
– Ngay giữa ngực của Ngài có một chữ Vạn, là biểu tượng của vòng xoay luân hồi nhân quả, hình tượng quen thuộc trong văn hóa Phật Giáo.
Toàn thân Ngài phát ra ánh sáng ngũ sắc linh diệu. Từ trong đạo hào quang ấy liên tục xuất hiện những nụ hoa tươi thắm đơm chồi rồi nở rộ mãn khai, lại nhanh chóng tiêu biến trong ánh sáng ngũ sắc để những chồi non khác nở rộ không ngừng nghỉ.
– Mỗi khi Ngài xuất hiện nơi đâu, sẽ có Bạch Hạc Đồng Tử cùng chư vị Hỉ Lạc Thiên rải hoa thơm và tấu lên những khúc nhạc thanh thoát, hoan hỉ cung nghinh đón tiếp Ngài quang lâm.
– Từ thuở hỗn độn sơ khai, khi trời đất chưa phân định rõ ràng, Ngài cùng chung sức với Đức Ngọc Hoàng Thượng Đế và Đức Diêu Trì Kim Mẫu dùng năng lực thanh tịnh từ ái của mình làm cho Thiên Địa được an định, phân rõ Thiên Địa Tam Giới, luật lệ trật tự của luân hồi nhân quả.
– Ngài là một vị tôn sư truyền Đạo, đem ánh sáng Đạo Pháp nhiệm màu ấm áp từ bi đến những nơi còn u tối. Dạy cho muôn sinh hiểu Đạo vô vi, hiểu lẽ vô thường và sự Khổ.
– Ngài là vị Chưởng quản của tầng Hư Vô Cao Thiên, là tầng Thiên thứ 8 trong Cửu Trùng Thiên, rất gần với cội Đạo. Ở tầng Thiên này chư vị cao trọng hội họp, định phân nên Luật thiên Điều, Nhân Quả vận hành Tam Giới.
– Có những kiếp Ngài chuyển sinh vào hồng trần để độ duyên chúng sinh, xung quanh nơi Ngài sinh ra đều có mùi hương hoa thơm ngào ngạt, có ánh sáng ngũ sắc chan hòa và tiếng nhạc du dương thánh thót từ trời cao hoan hỉ.

* Trong tín ngưỡng văn hóa Phật Giáo

– Ngài là vị Phật Quá Khứ vô cùng quan trọng, là vị chứng đắc cho sự giải thoát khi thực hành theo Phật Đạo từ trước Phật Thích Ca cho đến nay.
– Ngài được nhắc đến với hình ảnh là vị tăng khoác áo lam đi hóa độ chúng sinh.
– Một số kinh điển còn ghi chép lại, có một kiếp của Đức Phật Thích Ca từng là người Bà La Môn tên Thiện Tuệ muốn dâng hoa cho Ngài trên đường Ngài đi giáo hóa. Lúc ấy, cô gái bán hoa biết được mục đích mua hoa thì cũng phát tâm nguyện dâng hoa cho Ngài, với mong muốn sau này kết duyên với người thiện nam Thiện Tuệ. Ngài đã thọ ký cho cả hai người ấy. Thiện Tuệ sau này chính là thái tử Tất Đạt Đa còn cô gái bán hoa ấy chính là công chúa Gia Du Đà La.
– Người ta thường thờ hình ảnh tượng của 3 vị chung với nhau là Phật Nhiên Đăng, Phật Thích Ca và Phật Di Lặc, tượng trưng cho Tam Thế Phật là 3 vị Phật ở các đời quá khứ, hiện tại và vị lai

* Bản kinh về sự thiện nguyện, thiện hành của Đức Nhiên Đăng đang còn lưu truyền từ xa xưa

Hỗn Độn Tôn Sư Càn Khôn Chủ Tể
Quy Thế Giái ư nhứt khí chi trung
Ốc trần hoàn ư song thủ chi nội
Huệ đăng bất diệt chiếu Tam Thập Lục Thiên chi quang minh
Đạo Pháp trường lưu khai Cửu Thập Nhị Tào chi mê muội
Đạo cao vô cực giáo xiển hư linh
Thổ khí thành hồng nhi nhứt trụ xang thiên
Hóa kiếm thành xích nhi tam phân thác địa
Công tham Thái Cực phá nhứt khiếu chi Huyền Quan
Tánh hiệp vô vi thống Tam Tài chi bí chỉ
Đa thi huệ trạch vô lượng độ nhân
Đại Bi, Đại Nguyện, Đại Thánh, Đại Từ
Tiên Thiên Chánh Đạo Nhiên Đăng Cổ Phật
Vô Vi Xiển Giáo Thiên Tôn.

Nam mô Nhiên Đăng Cổ Phật Đại Bồ Tát Ma Ha Tát

* Diễn nghĩa ngắn gọn bản kinh về Đức Nhiên Đăng Cổ Phật

– Hỗn Ðộn Tôn Sư Càn Khôn Chủ Tể
Ðức Nhiên Ðăng Cổ Phật là vị thầy đáng kính, xuất hiện từ thời Hỗn Ðộn, Ngài làm Chúa Tể âm dương vũ trụ.

– Qui Thế Giái ư nhứt khí chi trung
Đưa tất cả vũ trụ về một Khí Hư Vô.

– Ốc trần hoàn ư song thủ chi nội
Nắm giữ tất thảy tinh cầu vào trong hai bàn tay.

– Huệ đăng bất diệt chiếu Tam Thập Lục Thiên chi quang minh
Ngài là ngọn đèn trí huệ sáng soi bất tận, là ánh quang minh chiếu khắp 36 cõi Thiên Giới.

– Ðạo pháp trường lưu khai Cửu Thập Nhị Tào chi mê muội
Ðạo pháp như dòng nước chảy hoài không dứt, khai hóa 92 ức nguyên nhân còn đang mê muội nơi cõi trần.

– Ðạo cao vô cực giáo xiển hư linh
Ðạo pháp cao siêu vô cùng tận, Đạo vô vi chẳng thể nghĩ bàn lại dạy cho muôn linh hiểu rõ tánh Không.
– Thổ khí thành hồng nhi nhứt trụ xang Thiên
Ngài thổi ra một luồng hơi, liền giữ được cân bằng Thiên Địa vận hành theo khuôn luật, như một cây cột vững chắc chống đỡ cho trời đất.

– Hoá kiếm thành xích nhi tam phân thác Ðịa
Ngài dùng ý niệm thanh tịnh của mình biến hóa thành thước đo mặt Ðất.

– Công tham Thái Cực phá nhứt khiếu chi Huyền Quan
Ðức Nhiên Ðăng Cổ Phật góp công cùng Ðức Chí Tôn Ngọc Hoàng Thượng Đế khai phá cho thông suốt khiếu Huyền Quan để chơn hồn ấy siêu phàm nhập Thánh.

– Tánh hiệp vô vi thống Tam Tài chi bí chỉ
Đức tánh của Ngài hòa nhập với vô vi, huyền hư, Ngài Chưởng quản Tam Tài là Thiên, Ðịa, Nhân trong ý chỉ nhiệm mầu.

– Ða thi huệ trạch, vô lượng độ nhơn
Ngài nhiều lần ban bố ơn huệ, cứu giúp người đời nhiều không kể hết.

– Ðại Bi, Đại Nguyện, Đại Thánh, Đại Từ
Ngài có đức từ bi vĩ đại, thệ nguyện vĩ đại, là bậc Thánh giả tôn kính.
– Tiên Thiên Chánh Ðạo Nhiên Ðăng Cổ Phật Vô Vi Xiển Giáo Thiên Tôn

Ðức Nhiên Ðăng Cổ Phật là vị xuất hiện từ thuở hỗn độn sơ khai, trước khi Trời Ðất phân cực rõ ràng. Ngài là Ðấng Thiên Tôn dạy dỗ cho sáng tỏ Ðạo Vô Vi, hướng muôn loại sinh linh về với cội Đạo, về với Chân, Thiện, Mỹ.

– Nam mô Nhiên Đăng Cổ Phật Đại Bồ Tát Ma Ha Tát
Đây là câu niệm tôn danh của Ngài sau khi trì tụng xong bản kinh.
Bản kinh này khi trì tụng, chúng ta sẽ hiểu rõ hơn về sự tồn tại của Ngài với vòng xoay của Nhân Quả luân hồi. Quá trình hình thành vũ trụ và Đạo Pháp đã được lưu truyền, gìn giữ theo thời gian qu hàng hà sa số kiếp.
Từ đó ta hiểu hơn về bản thân mình, ta là ai, giữa đời này cần và nên làm gì, ý thức được rõ hơn về sự tồn tại của bản thân trong Tam Giới. Nhờ vậy, người tín giả sẽ thuận duyên hơn trong việc hồi hướng tu tâm dưỡng tánh, trở về cội Đạo.

Nguồn: Tam Giới Toàn Thư